Decydując się na ulokowanie środków w ramach funduszy inwestycyjnych i emerytalnych, musimy pamiętać, że przy wypłacie kapitału być może będziemy musieli odprowadzić podatek od zysków kapitałowych. Wyjaśniamy kiedy należy go zapłacić oraz jak jest naliczany.
Co to jest Podatek Belki i ile wynosi?
Podatek od zysków kapitałowych, inaczej zwany podatkiem Belki, w Polsce wynosi 19% i jest naliczany od zysku wypracowanego przez fundusz (inwestycyjny lub emerytalny). Podstawą naliczenia nie jest zatem cała zainwestowana kwota, lecz jedynie zysk (jeśli fundusz go wypracował).
Kto i kiedy płaci podatek Belki w funduszach?
Podatek płaci się przy wypłacie kapitału (zasady poniżej). Inwestor decydując się na wypłatę środków otrzymuje bieżącą wartość kapitału już pomniejszoną o należny podatek. To instytucja finansowa, która zarządza kapitałem jest odpowiedzialna za odprowadzenie podatku Belki – inwestor nie musi się tym martwić i otrzymuje kwotę netto.
- Podatek Belki w funduszach inwestycyjnych
W przypadku funduszy inwestycyjnych, podatek Belki jest płacony zawsze przy wycofywaniu kapitału z inwestycji. Gdy decydujemy się na umorzenie części lub całości jednostek funduszu, w który zainwestowaliśmy, a fundusz wypracował zysk, płacimy podatek (o tym jak jest naliczany piszemy poniżej). Trochę inaczej jest przy konwersjach i zamianach, a więc przenoszeniem środków między poszczególnymi subfunduszami i funduszami. Na polskim rynku działa konstrukcja tzw. parasola – to jeden fundusz, który skupia w sobie wiele subfunduszy. To w ramach tych subfunduszy najczęściej lokujemy środki. Podatku nie płacimy, jeśli przenosimy kapitał między subfunduszami z jednego parasola (zwykle w nazwie obok nazwy, subfundusze mają ten sam człon np. Akcyjny FIO, Światowy SFIO). Jeśli przenosimy kapitał między subfunduszami z różnych funduszy (parasoli) lub między funduszami, przy wycofywaniu środków z inwestycji potrącany jest podatek Belki.
- Indywidualne Konto Emerytalne (IKE) a podatek Belki
IKE to produkt, który dzięki preferencjom podatkowym, ma zachęcać do długoterminowego oszczędzania (zobacz: Dlaczego warto oszczędzać w IKE i IKZE?). Posiadacz IKE nie płaci podatku Belki, jeśli spełni ustawowe kryteria przy wypłacie. Pierwszy to wypłata kapitału po ukończeniu 60. roku życia lub nabyciu uprawnień emerytalnych i ukończeniu 55 roku życia. Dodatkowym warunkiem jest dokonywanie wpłat na IKE co najmniej w 5 dowolnych latach kalendarzowych albo dokonanie ponad połowy wartości wpłat nie później niż na 5 lat przed dniem wniosku o dokonanie wypłaty.
Gdy wycofujemy kapitał, a powyższe kryteria nie są spełnione, mowa o tzw. zwrocie. W tej sytuacji przy wypłacie środków potrącany jest podatek Belki.
- Pracownicze Plany Kapitałowe (PPK) a podatek Belki
Uczestnicy PPK również mogą cieszyć się preferencjami podatkowymi – to zachęta do regularnego i długoterminowego gromadzenia kapitału (zobacz: Dodatkowa emerytura z PPK - czy warto przystąpić do PKK?). Podatku Belki nie płacą uczestnicy PPK, którzy wypłacają kapitał po ukończeniu 60. roku życia lub w dwóch szczególnych sytuacjach życiowych (zobacz: wypłata z PPK na wkład własny i w sytuacji poważnego zachorowania). Natomiast osoby, które decydują się na zwrot, a więc wypłacają środki z rachunku PPK przed ukończeniem 60. roku życia i nie jest to wypłata w ramach dwóch wspomnianych wyżej wariantów, zapłacą podatek od zysków kapitałowych.
Jak obliczyć podatek Belki - jak jest naliczany podatek Belki w funduszach?
To wątek nieco bardziej techniczny, ale dość istotny przy podejmowaniu decyzji o wypłacie kapitału. Poniżej przedstawiamy jak naliczany jest podatek od zysków kapitałowych w zależności od tego jak zbudowaliśmy nasz portfel inwestycyjny.
- Wpłata jednorazowa do jednego funduszu
To najprostszy wariant. Jeśli wybraliśmy jeden fundusz, a inwestycja ma charakter jednorazowy (np. raz zainwestowaliśmy 1 000 zł) to naliczenie podatku Belki jest banalnie proste. Inwestowana kwota jest przeliczana na jednostki funduszu. Jeśli w dniu przeliczenia wartość jednostki wynosi 100 zł (kupiliśmy ich 10), a w dniu umorzenia ich wartość wzrosła do 105 zł (fundusz zarobił 5%), to zysk z naszej inwestycji wynosi 50 zł. Od tych 50 zł naliczany jest podatek w wysokości 19%, a na rachunek bankowy inwestora trafia 1040,5 zł (1050 zł jest pomniejszane o 9,5 zł podatku).
- Wpłata regularna
W przypadku wpłat regularnych, zarówno do funduszy inwestycyjnych, jak i produktów emerytalnych, sytuacja jest nieco bardziej skomplikowana. W związku z tym, że wpłat dokonujemy więcej niż raz, jednostki funduszy są nabywane w różnych okresach, a więc po różnej wycenie (podstawą wyceny jednostki jest bieżąca wartość papierów wartościowych, w które inwestuje fundusz, czyli np. akcji i obligacji). Mówiąc najprościej, każda wpłata, w związku z tym, że była dokonywana w różnym momencie, wypracowuje inną stopę zwrotu (pokazuje to poniższa tabela). Na niektórych wpłatach mogliśmy zyskać bardzo dużo (w tabeli wpłata 1), na niektórych mniej (w tabeli wpłata 3), a na innych ponieść stratę (w tabeli wpłata 2).
| Wpłata |
Stopa zwrotu w danym okresie |
Wpłata 1 | Wpłata 2 | Wpłata 3 |
Wartość łącznych wpłat po danym okresie |
|
|---|---|---|---|---|---|---|
| Okres 1 | 50 | 5% | 52,50 | - | - | 52,50 |
| Okres 2 | 100 | -0,7% | 52,13 | 99,30 | - | 151,43 |
| Okres 3 | 250 | 0,5% | 52,39 | 99,80 | 251,25 | 403,44 |
Źródło: Obliczenia własne, dane przykładowe nieoparte na danych historycznych.
Podatek Belki jest naliczany w odniesieniu do poszczególnych jednostek funduszy, jeśli wartość tych jednostek wzrosła w stosunku do ceny nabycia (inwestor osiągnął zysk). Jeśli wartość jednostki spadła, a inwestor poniósł stratę, podatek Belki nie jest naliczany.
Zwracamy uwagę na dodatkowy element – strukturę portfela inwestycyjnego. W zależności od tego czy inwestujemy w jeden fundusz czy kilka, podatek może być inaczej naliczany.
Zyski i straty na jednostkach kompensują się w ramach inwestycji w jeden fundusz/subfundusz lub w ramach inwestycji w kilka subfunduszy z jednego parasola.
Zyski i straty na jednostkach nie są kompensowane, gdy kapitał był inwestowany w ramach różnych funduszy (w tym subfunduszy z różnych parasoli). W ramach jednego subfunduszu zysk i straty na różnych jednostkach się kompensują, ale straty i zyski z jednostek z różnych funduszy nie kompensują się.
Sposób naliczania podatku Belki jest zaprezentowany w poniższej tabeli.
| Podatek Belki | Wypłata z podatkiem Belki | ||||||||
|
Początkowa wartość wpłat |
Końcowa wartość wpłat |
Zysk |
Kompensacja zysków i strat |
Brak kompensacji zysków i strat |
Kompensacja zysków i strat |
Brak kompensacji zysków i strat |
Wypłata bez podatku Belki |
||
| Wpłata 1 | 50 | 52,39 | 2,39 | 3,44zł *19% | 3,64*19% | 402,79 | 402,75 | 403,44 | |
| Wpłata 2 | 100 | 99,80 | -0,20 | ||||||
| Wpłata 3 | 250 | 251,25 | 1,25 | ||||||
| Podatek łącznie | 0,65 | 0,69 | |||||||
Źródło: Obliczenia własne, dane przykładowe nieoparte na danych historycznych.
Jak nie płacić podatku Belki? - Sposób umorzenia jednostek w funduszu
Podejmując decyzję o wypłacie kapitału, warto sprawdzić jaką metodę umarzania jednostek stosuje nasza instytucja finansowa. To wpływa na wysokość wypłacanej kwoty oraz podatku Belki.
- HIFO (ang. highest in, first out) – jednostki nabyte po najwyżej wycenie są umarzane w pierwszej kolejności
- FIFO (ang. First in, first out) – jednostki nabyte najwcześniej są umarzane w pierwszej kolejności
- LIFO (ang. Last in, first out) – jednostki nabyte najpóźniej są umarzane w pierwszej kolejności
Sposób umarzania jednostek ma wpływ na stopę zwrotu wypracowaną przez naszą inwestycję w momencie wypłaty, a więc na podstawę opodatkowania.
