Sytuacja na rynkach akcji i obligacji w 2023 r. sprzyjała wynikom funduszy, które inwestują oszczędności zgromadzone w IKE, IKZE, PPK oraz OFE w Nationale-Nederlanden. Wszystkie zakończyły miniony rok na solidnym plusie

Polityka banków centralnych była głównym czynnikiem, który przez cały 2023 rok kształtował nastroje na rynku akcji i obligacji. Inwestorzy z uwagą analizowali dane gospodarcze oraz komunikaty dotyczące polityki pieniężnej – próbowali z nich wyczytać, czy tempo wzrostu stóp procentowych zwolni oraz kiedy podwyżki się skończą. 
 

Co działo się na rynku akcji

Pierwszy kwartał minął pod znakiem dużej zmienności nastrojów. Momenty, gdy dominowało silne przekonanie, że amerykański Fed i europejski bank centralny (EBC) będą podnosić stopy wolniej niż dotychczas, były paliwem do wzrostów akcji. Podejście to wspierał przede wszystkim systematyczny spadek inflacji w USA i w strefie euro. Optymizm był widoczny szczególnie na początku i pod koniec kwartału. Z drugiej strony każdy sygnał o możliwym nadejściu recesji wywoływał spadki indeksów. Taki efekt miały m.in. słabsze wyniki spółek za czwarty kwartał 2022 r. oraz plany zwolnień w sektorze technologicznym i konserwatywne prognozy działalności na 2023 r. 

W marcu niepokoje wywołały też problemy w sektorze bankowym. Upadek amerykańskich banków Signature oraz Silicon Valley, spowodował poważny kryzys zaufania na całym świecie. W USA uderzył on głównie w banki regionalne (m.in. First Republic Bank), których klienci zaczęli przenosić środki do większych instytucji. W Europie ucierpiał szwajcarski bank Credis Suisse, który by uniknąć upadłości został przejęty przez rywala UBS. 

W drugim kwartale rynki akcji rosły niemal nieprzerwanie. Zdecydowane kroki władz wobec sektora bankowego uspokoiły nastroje. Dodatkowo inwestorzy uwierzyli, że majowa podwyżka stóp procentowych w USA może być ostatnią. Pod koniec kwartału Fed zasygnalizował jednak, że po czerwcowej przerwie, wróci do zacieśniania polityki, choć będzie robić to wolniej. Początkowo ta perspektywa nie wywołała obaw. Indeksy wspięły się na nowe historyczne maksima – szczególnie dzięki niższym odczytom inflacji oraz udanemu sezonowi wyników kwartalnych spółek (blisko 90% tych z indeksu S&P500, czyli największych firm z USA, ogłosiło lepsze wyniki niż zakładano). 

Dobre nastroje popsuła lipcowa decyzja Fed o kolejnej podwyżce stóp oraz obniżka ratingu, czyli oceny kredytowej, dla USA przez agencję Fitch. Sierpień, wrzesień i październik przyniosły mocne spadki indeksów. Nadzieje na koniec podwyżek ustąpiły miejsca scenariuszowi „wyższe stopy przez dłuższy czas”. Oliwy do ognia dolał też wybuch wojny między Izraelem a palestyńską organizacją Hamas. Wywołał on wzrost cen ropy naftowej i wzbudził obawy, że konflikt może rozlać się na cały region Bliskiego Wschodu. Rozczarowały też publikowane wyniki finansowe spółek za trzeci kwartał. 

W październiku pozytywnie wyróżniła się polska giełda. Zwycięstwo ugrupowań koalicyjnych w wyborach do parlamentu wywołało entuzjazm – jego źródłem była m.in. obietnica odblokowania środków europejskich dla Polski. 

Akcje zaczęły rosnąć w listopadzie. Powodem były sygnały Fed o końcu podwyżek stóp procentowych. Podobną ścieżkę obrały też banki w Europie. Nastroje wspierał systematyczny spadek inflacji w USA i strefie euro. W Europie wzrosty giełd były nieco słabsze, ze względu na bardziej recesyjne perspektywy gospodarcze. Na tym tle Polska pozytywnie odstawała – aktywność gospodarcza utrzymuje się na plusie, a indeksy akcji pięły się w górę znacznie mocniej. Optymizm na rynkach utrzymywał się niemal nieprzerwanie do końca 2023 r. Wspierała go grudniowa deklaracja Fed o planowanych obniżkach stóp w 2024 r.

Mimo dość dużej zmienności, dla rynków akcji miniony rok był bardzo udany. Największe amerykańskie spółki, które grupuje indeks S&P500, zyskały +24,23%. Dużych wzrostów doświadczyła też warszawska giełda papierów wartościowych (GPW). Indeks WIG, który grupuje polskie spółki, zyskał +36,54%. 

Co działo się na rynku obligacji

Perspektywa końca podwyżek stóp procentowych pozytywnie wpływała również na rynek obligacji, choć tutaj też wyczuwalny był emocjonalny rollercoaster. Gdy przeważała nadzieja na łagodzenie polityki pieniężnej, ceny obligacji rosły. Wyjątkiem był drugi kwartał, gdy entuzjazm na rynku akcji spowodował odwrót od bezpiecznych aktywów, w tym obligacji. W momentach, gdy powracał scenariusz dalszego zacieśniania, papiery dłużne traciły¹. Chwilowe umocnienie obligacji wywoływał wzrost awersji do ryzyka, gdy pojawiły się problemy w sektorze bankowym oraz gdy wybuchł konflikt między Izraelem a Hamasem. 

Polski rynek długu podążał za trendem światowym. Na ceny obligacji wpływały też czynniki lokalne, w tym głównie coraz bardziej realna perspektywa obniżki stóp procentowych. Wspierał ją systematyczny spadek inflacji, choć tempo wzrostu cen nie wyhamowało tak jak w USA czy strefie euro. Narodowy Bank Polski (NBP) zdecydował się obniżyć stopy we wrześniu. Sam kierunek ruchu stóp nie był zaskoczeniem, ale jego skala już tak – wyniosła -75 p.b., a nie jak się spodziewano -25 p.b. Krzywa rentowności polskich obligacji zareagowała mocnym wzrostem nachylenia. Inwestorzy obawiali się, że luzowanie polityki pieniężnej doprowadzi do wzrostu inflacji. Kolejna obniżka miała miejsce w październiku. Była znacznie mniejsza od wrześniowej. To nieco zaskoczyło rynek i przełożyło się na pewną korektę cen. Do końca roku stopy procentowe pozostały bez zmian. Bank centralny uzasadnił, że po dotychczasowych obniżkach, nie ma przestrzeni na kolejne.

W całym 2023 r. polskie obligacje umocniły się. Indeks TBSP, który grupuje polskie papiery skarbowe, zyskał +12,80%. 

Stopy zwrotu wybranych indeksów akcji i obligacji od początku do końca 2023 r. 

 

Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych ze Stooq. Stan na 31.12.2023.

 

Wyniki IKE i IKZE w 2023 roku

Oszczędności w IKE i IKZE inwestujemy w funduszu Nationale-Nederlanden DFE. Skupiamy się w nim zarówno na akcjach, jak i obligacjach. W 2023 roku obie te klasy aktywów mocno zyskały, co sprzyjało wynikom naszego funduszu. W minionym roku jego stopa zwrotu wyniosła +17,85%.

 

Wyniki PPK w 2023 roku

W PPK, którymi zarządzamy, wpłaty uczestników trafiają do funduszy zdefiniowanej daty Nationale-Nederlanden DFE Nasze Jutro. Każdy z nich ma w nazwie liczbę (2025, 2030, 2035, itd.). To rok, gdy uczestnik funduszu skończy 60 lat. To do jakiej grupy wiekowej dedykowany jest dany fundusz, określa, jak dużą część oszczędności inwestujemy w akcje, a ile w obligacje. 

• Fundusze, które w nazwie mają rok przypadający w niedalekiej przyszłości (np. 2025, 2030) są skierowane do najstarszych uczestników. Dlatego inwestycje tych funduszy skupiają się na papierach dłużnych. 
   
• Fundusze o dalszych datach dedykowane są do młodszych osób. Dlatego inwestycje tych funduszy są przede wszystkim w akcje. 

Dzięki wzrostom akcji i obligacji, wszystkie fundusze Nationale-Nederlanden DFE Nasze Jutro zakończyły miniony rok z wysokimi dodatnimi wynikami. 

• Najwięcej zarobiły fundusze z większym udziałem akcji, czyli te skierowane do młodszych uczestników PPK. Wyniki funduszy z datami 2045-2060 przekroczyły +25%. 
   
• Fundusze z większym udziałem obligacji, również wypracowały dodatnie stopy zwrotu. Najniższy wynik (+16,10%) osiągnął fundusz z datą 2025 r., który kierujemy do najstarszych uczestników PPK 

 

Wyniki OFE w 2023 roku

Składki, które trafiają do Nationale-Nederlanden OFE inwestujemy przede wszystkim w akcje. Lokujemy w nie ok. 90% oszczędności². Udany 2023 rok na rynku akcji to źródło dobrych wyników  funduszu. Nationale-Nederlanden OFE zakończył rok z zyskiem w wysokości +36,19%. 

 

Stopy zwrotu funduszy Nationale-Nederlanden od początku do końca 2023 roku 

 

 

	PPK: DFE Nasze Jutro
	Produkt i fundusz	2025	2030	2035	2040	2045	2050	2055	2060	2065	IKE/IKZE: DFE	OFE
Stopa zwrotu	16,10%	19,17%	21,78%	23,60%	25,12%	26,30%	26,31%	25,91%	22,13%	17,85%	36,19%

Źródło: Opracowanie własne. Stopy zwrotu funduszy obliczyliśmy na podstawie wycen jednostek funduszy, które publikujemy na stronie www.nn.pl.
--

¹   Inwestorzy, którzy kupują obligacje otrzymują co pewien czas odsetki. Ich poziom określa się na podstawie bieżących stawek stóp procentowych (i wskaźników, które zależą od stóp procentowych). Jeśli obligacja ma stały poziom oprocentowania, to gdy stopy procentowe wzrosną, stanie się on mało atrakcyjny. Obligacje, które będą wyemitowane w przyszłości będą dawały wyższe odsetki (będą ustalone w oparciu o wyższe stopy procentowe). Dlatego, gdy rynek oczekuje zacieśniania polityki pieniężnej lub gdy ma ono miejsce - ceny obligacji spadają (a rentowność, czyli w uproszczeniu relacja oczekiwanego rocznego dochodu do wartości nominalnej, rośnie). W sytuacji spadku stóp procentowych mechanizm działa odwrotnie. Nowo emitowane obligacje będą dawały niższy dochód. Dlatego ceny obligacji już wyemitowanych rosną. 
W Ta prawidłowość ma miejsce w przypadku obligacji o stałym oprocentowaniu. W przypadku obligacji o zmiennym oprocentowaniu, wypłacany kupon dostosowuje się do poziomu stóp procentowych. Dzieje się to jednak z pewnym opóźnieniem. 

² Tak duże zaangażowanie w akcje wynika z min. wymogów ustawowych, które ograniczają możliwość inwestowania obligacje skarbowe.

 

O autorze:

---

Katarzyna Czupa, Menedżer ds. Komunikacji Inwestycyjnej. Analityk rynku finansowego z blisko 10-letnim doświadczeniem zawodowym zdobytym m.in. w Analizach Online, Domu Maklerskim BZ WBK (obecnie Santander). Doktorantka w Kolegium Ekonomiczno-Społecznym Szkoły Głównej Handlowej.

Wyniki funduszy Nationale-Nederlanden OFE, Nationale-Nederlanden DFE oraz Nationale-Nederlanden DFE Nasze Jutro zależą od sytuacji na rynkach finansowych oraz naszych decyzji inwestycyjnych oraz wymogów i ograniczeń prawnych. Musisz liczyć się z ryzykiem, że wartość Twoich oszczędności może się zmienić. To znaczy, że możesz stracić część lub całość kapitału. Nie gwarantujemy, że nasze fundusze osiągną swój cel inwestycyjny oraz powtórzą wyniki, które wypracowały w przeszłości.