IKE, IKZE i PPK to sposób na godne życie na emeryturze
03/11/2020
Emerytury w Polsce są niskie – z kwotą niespełna 2500 zł brutto miesięcznie trudno mówić o komforcie. Poduszkę finansową trzeba budować samodzielnie. IKE, IKZE i PPK to szansa na godne życie na emeryturze – dzięki nim można zyskać kilkaset złotych miesięcznie dodatkowego wsparcia.
Światowy Dzień Oszczędzania, który wypada 31 października, to dobra okazja, by po raz kolejny zwrócić uwagę na problem oszczędności emerytalnych. Wysokość emerytur wypłacanych z ZUS jest daleka od zadowalających. Mimo tego Polacy nie korzystają z produktów prywatnych. To błąd, bo IKE, IKZE i PPK pomogą zbudować poduszkę finansową, która będzie solidnym wsparciem na emeryturze.
Emerytury w Polsce są niskie i będą spadać
Średnia emerytura w Polsce wypłacana w 2020 r. wynosi 2 463 zł1. To kwota brutto, co oznacza, że „na rękę” przeciętny emeryt otrzymuje jeszcze mniej. Jeśli porównamy emeryturę do wynagrodzeń, wnioski są jeszcze bardziej przygnębiające. Mówiąc wprost – dla osób obecnie czynnych zawodowo, przejście na emeryturę może być prawdziwym szokiem. Dobrze obrazuje to tzw. stopa zastąpienia – relacja emerytury do średniego wynagrodzenia. Obecnie, według danych ZUS, stopa zastąpienia to 56,4%. Oznacza to, że po zakończeniu pracy, będziemy musieli przeżyć za nieco ponad połowę średniej pensji krajowej brutto. Trudno tu zatem mówić o komforcie.
To nie koniec złych wiadomości. W związku z postępującymi trendami demograficznymi (tzw. starzenie się społeczeństw), poziom emerytur w relacji do wynagrodzeń jeszcze spadnie. W 2040 r. stopa zastąpienia ma wynieść 37%, a w 2060 r. 24,6%. Osoby przechodzące na emeryturę w 2060 r. będę żyły za jedną czwartą średniej pensji. Skąd ten spadek? Żyjemy coraz dłużej, a wiek emerytalny nie został podwyższony – to oznacza, że zgromadzone dotychczas składki musza nam wystarczyć na dłużej. To prosta matematyka – nasze oszczędności musimy podzielić na dłuższy okres. Dodatkowo, polski system emerytalny w ramach ZUS jest tak skonstruowany, że środki obecnie zgromadzone w ZUS i zapisane na kontach i subkontach ubezpieczonych, służą do wypłacania obecnych emerytur. Na emerytury obecnie pracujących będą pracowały kolejne pokolenia (z ich składek będą wypłacane nasze emerytury). Biorąc pod uwagę niż demograficzny, może okazać się, że nasze już skromne świadczenia, będą jeszcze niższe.
Oszczędności Polaków nie pracują na ich emerytalną przyszłość
Tak ponura perspektywa powinna skłaniać nas do oszczędzania na własną rękę. A możliwości do gromadzenia kapitału jest sporo. Pieniądze na jesień życia można samodzielnie odkładać w ramach indywidualnych kont emerytalnych (IKE) oraz indywidualnych kont zabezpieczenia emerytalnego (IKZE). Dodatkowym wsparciem w budowaniu poduszki finansowej są pracownicze plany kapitałowe (PPK) oraz pracownicze programy emerytalne (PPE), prowadzone przez pracodawców. Mimo tego budowanie poduszki finansowej na emeryturę nie jest priorytetem. Tylko 11% z nas, zamierza przeznaczać swoje oszczędności na emeryturę, wynika z ankiety przeprowadzonej przez Związek Przedsiębiorstw Finansowych w Polsce2. Dla porównania wykorzystanie oszczędności na remont mieszkania deklaruje 36,6%, a na wypoczynek 35,6%.
W Polsce oszczędności rosną, lecz jedynie niewielka ich część jest lokowana w ramach produktów emerytalnych czy też długoterminowego oszczędzania. Na koniec czerwca oszczędności finansowe gospodarstw domowych w Polsce oscylowały w granicach 1,65 bln zł. W ramach IKE, IKZE, PPK i PPE zgromadzono jedynie ok. 30 mld zł, czyli niespełna 2% łącznych oszczędności finansowych. Pieniądze w znaczącej większości (blisko 60%) leżą na kontach bankowych lub lokatach. Biorąc pod uwagę inflację i obecnie rekordowo niskie stopy procentowe, w długim terminie ich realna wartość spada. W zestawieniu nie są ujęte nieruchomości, które w Polsce również cieszą się sporą popularnością jako forma lokowania kapitału. Oczywiście w pewnym stopniu mogą one stanowić zabezpieczenie emerytalne (m.in. dochody z najmu, możliwość sprzedaży), jednak nie jest to sposób inwestowania dedykowany emeryturom, a bariera wejścia na rynek nieruchomości sprawia, że nie jest to rozwiązanie dla każdego.
Prywatne oszczędności w IKE, IKZE i PPK pomogą godnie żyć
Łatwiejszym i bardziej dostępnym sposobem oszczędzania są IKE, IKZE i PPK. W IKE i IKZE pieniądze odkładamy sami, w ramach maksymalnych ustawowych limitów. Dodatkowo wpłaty na IKZE możemy odliczyć od podstawy opodatkowania w PIT. W PPK oszczędzać pomaga pracodawca i państwo, którzy dokładają swoje wpłaty. Kapitał zgromadzony w IKE, IKZE i PPK jest realnym wsparciem po zakończeniu pracy zawodowej. Pokazuje to nasza analiza.
Załóżmy, że przez minione 20 lat systematycznie odkładaliśmy środki w PPK, IKE i IKZE. Do PPK co miesiąc odprowadzaliśmy wpłaty naliczane od średniego wynagrodzenia w danym roku. Do IKE na koniec każdego roku wpłacaliśmy jedną trzecią rocznego limitu – a więc średnią pensję brutto, a do IKZE połowę rocznego limitu, czyli 60% średniej pensji brutto. Jeśli przez 20 lat na oszczędności emerytalne przeznaczalibyśmy 15% średniego wynagrodzenia brutto, to zgromadzimy łącznie 202,6 tys. zł. Na tę kwotę składa się 44,6 tys. zł w PPK, 102,6 tys. w IKE, a 55,4 tys. w IKZE (po odjęciu 10% zryczałtowanego podatku, który jest naliczany przy wypłacie). Zakładając, że z tych oszczędności chcielibyśmy korzystać przez 20 lat, miesięczny dodatek do emerytury wynosiłby blisko 850 zł. Przy średniej emeryturze rzędu niespełna 2500 zł brutto to solidne wsparcie.
Symulowana wartość kapitału zgromadzonego w PPK, IKE i IKZE po 20 latach
| PPK* | IKE** | IKZE** | |
|---|---|---|---|
| Suma wpłat | 27 732 | 66 028 | 39 617 |
| Wartość wpłat po 20 latach | 44 585 | 102 634 | 61 580 |
| Kwota do wypłaty*** | 44 585 | 102 634 | 55 422 |
| Stopa zwrotu | 60,77% | 55,44% | 39,90% |
źródło: Obliczenia własne. Średnie wynagrodzenie w latach 2000-2020, dane GUS
* Symulowana stopa zwrotu Nationale-Nederlanden DFE Nasze Jutro w okresie 10.2000-09.2020. Obliczenia na podstawie indeksów: MSCI USA, WIG Poland, IROS oraz kursu USDPLN.
** Stopa zwrotu IKE/IKZE w okresie 10.2000-09.2020 to średnioroczna stopa zwrotu Nationale-Nederlanden DFE za okres 5 lat na dzień 30.09.2020.
*** W PPK i IKE wypłacana kwota nie podlega opodatkowaniu. W IKZE wypłacana kwota jest opodatkowana 10% zryczatłowanym podatkiem dochodowym.
Zaletą IKE, IKZE i PPK jest inwestowanie kapitału, a więc szansa na jego pomnożenie. Na zgromadzone 202,6 tys. zł składają się nie tylko odłożone przez nas pieniądze, ale również stopa zwrotu funduszu w który zainwestowano (w naszej symulacji dzięki inwestowaniu przez 20 lat, zarobiliśmy kilkadziesiąt procent). Założyliśmy, że wpłaty są inwestowane w ramach funduszu Nationale-Nederlanden DFE Nasze Jutro 2040. Do oszacowania powyższej kwoty oparliśmy się na danych historycznych indeksów giełdowych, które stanowią benchmark funduszu. W przypadku IKE i IKZE, wykorzystaliśmy średnioroczną stopę zwrotu Nationale-Nederlanden DFE z ostatnich 5 lat.
--
Przypisy:
1 Kwota po waloryzacji w marcu 2020 r. Dane na koniec czerwca 2020 r. pochodzące z raportu „Informacja o sytuacji finansowej FUS w I półroczu 2020 r.”
2 Pytanie zadano osobom, które uważają, że w przeciągu 12 miesięcy zdołają oszczędzić środki finansowe. Dane pochodzą z raportu „Sytuacja na rynku consumer finance – Barometr ZPF-IRG” za II kwartał 2020 r.
O autorze:
Katarzyna Czupa, starszy specjalista ds. programów emerytalnych w Nationale-Nederlanden PTE. Analityk rynku finansowego z 5-letnim doświadczeniem zawodowym zdobytym m.in. Analizach Online, Domu Maklerskim BZ WBK (obecnie Santander). Doktorantka w Kolegium Ekonomiczno-Społecznym Szkoły Głównej Handlowej.
Informacje prawne: Niniejszy materiał przygotowany został w celach informacyjnych przez Nationale-Nederlanden Powszechne Towarzystwo Emerytalne S.A. Nie stanowi on oferty w rozumieniu odpowiednich przepisów Kodeksu cywilnego, analizy inwestycyjnej, analizy finansowej, ani nie jest świadczeniem usług doradztwa inwestycyjnego, nie może być także rozumiany jako zachęta do dokonywania inwestycji lub określonych zachowań w zakresie produktów inwestycyjnych. Inwestowanie w instrumenty finansowe wiąże się z ryzykiem utraty nawet całości zainwestowanych środków, dlatego Nationale-Nederlanden nie gwarantuje osiągnięcia określonego zysku w przyszłości. Prezentowane wyniki mają jedynie charakter informacyjny i nie mogą być podstawą do podejmowania decyzji inwestycyjnych, a także nie stanowią gwarancji osiągnięcia podobnego wyniku w przyszłości.