Materiał marketingowy
Nowotwory są określane jako choroba cywilizacyjna. Mimo że mamy dostęp do coraz lepszych badań i leków, śmiertelność raka jest cały czas bardzo wysoka. Z tego powodu choroby nowotworowe są przedmiotem zwiększonego zainteresowania naukowców. Czy rak jest dziedziczny? Sprawdzamy w naszym artykule.
Czy rak jest genetyczny?
Każdy człowiek otrzymuje od rodziców określone geny. W ten sposób dziedziczymy po przodkach niektóre cechy. Nie wszystkie ujawniają się jednak od razu. Geny zawierają informacje o predyspozycjach do zachorowania na dane schorzenie. Aby się ujawniły, muszą zajść określone okoliczności.
Istnieją nowotwory, które są uwarunkowane genetycznie. Jako przykład można wskazać, chociażby, tak poważne choroby, jak:
- rak płuc – mutacja występuje w genie TP53 i odpowiada za nowotwór płuc u osób niepalących. Rak obejmuje przede wszystkim gruczolaki i jest mniej złośliwy niż w przypadku odmiany wywoływanej przez czynniki środowiskowe. Odpowiada też m.in. za czerniaki i nowotwory układu pokarmowego;
- rak piersi – dziedziczenie predyspozycji do nowotworu piersi jest sporym zagrożeniem. Jego podstawą jest mutacja genów BRCA-1 i BRCA-2, która zwiększa ryzyko zachorowania do 65%. Odpowiada także za nowotwory jajników i prostaty;
- rak jelita grubego – prawdopodobieństwo zachorowania zwiększa się, gdy w rodzinie istnieją predyspozycje do polipowatości gruczolakowatej. Mutacji podlega gen APC, a rak rozwija się, gdy dodatkowo w ciągu życia dojdzie do mutacji w genie KRAS.
Dziedziczenie raka po matce, ojcu, babci – czy jest się czego obawiać?
Dziedziczenie nowotworu po babci, mamie czy tacie jest możliwe, jednak samo określenie stanowi spory skrót myślowy. Dziedziczeniu podlegają predyspozycje do zachorowania na raka, a nie sama choroba. Nie wszystkie przypadki nowotworu mają podstawy genetyczne. Według statystyk te czynniki są odpowiedzialne za około 15% wszystkich zachorowań.1
Tak czy inaczej, jeśli w Twojej rodzinie miały już w przeszłości miejsce zachorowania na nowotwory (szczególnie przed ukończeniem 50 roku życia), warto przeprowadzić badanie prawdopodobieństwa zachorowania na raka.
Obciążenie genetyczne nowotworem – badania
Prawdopodobieństwo raka można w niektórych okolicznościach przewidzieć. Badania genetyczne na raka polegają na sprawdzeniu informacji genetycznej danej osoby. W laboratorium można sprawdzić, jakie mutacje zostały odziedziczone po rodzicach i występują w białkach, chromosomach i genach.
Test genetyczny w kierunku predyspozycji do zachorowania na nowotwór polega na analizie DNA. Specjaliści weryfikują sekwencję materiału genetycznego i poszukują zmian, które mogą prowadzić do rozwoju nowotworów w przyszłości. Materiał do badania uzyskuje się z wymazu z jamy ustnej albo z krwi.
Obecnie dostępnych jest wiele badań na różne rodzaje nowotworów, w tym np. markery nowotworowe i panele nowotworowe. Jeśli nie wiesz, które z nich warto przeprowadzić, skonsultuj się z lekarzem. Koszt badań w kierunku nowotworów może okazać się wysoki. Jeśli jednak badanie zostanie zlecone przez lekarza w ramach programów profilaktycznych, istnieje szansa na refundację z NFZ.
Grupa wysokiego zachorowania na raka – profilaktyka to podstawa
Nowotwory genetyczne mogą ujawnić się w różnych momentach życia. Z tego powodu, jeśli wiesz, że prawdopodobieństwo raka w Twoim przypadku jest wysokie, musisz przyłożyć szczególną wagę do profilaktyki.
Skonsultuj z lekarzem, jakie badania i jak często powinny być przeprowadzane. Prawdopodobnie co najmniej raz w roku konieczne będzie wykonanie badań krwi, a także USG. Zwracaj uwagę na swoje samopoczucie i jeśli tylko dostrzeżesz niepokojące objawy, udaj się do lekarza. Bardzo istotną rolę w profilaktyce przeciwnowotworowej odgrywa również samobadanie (np. piersi). Instrukcję jego przeprowadzania bez problemu znajdziesz w internecie.
1Nowotwory. Czasopismo Onkologiczne, Tom 70, nr 4 (2020) #69674 Genetyka i onkologia (część 1.). Podstawy spersonalizowanej medycyny onkologicznej opartej na testach genetycznych
