Jak spadki na giełdzie wpływają na moje IKE i IKZE?

Spadki na giełdach nie pozostają bez znaczenia dla wyników inwestycyjnych, lecz w dłuższych horyzontach stopy zwrotu funduszu pozostają dodatnie – zarządzający Nationale-Nederlanden PTE komentują wpływ rynkowego załamania na wyniki inwestycyjne w ramach IKE i IKZE.

Pandemia koronawirusa uderzyła w światowe giełdy. W związku z obawami o spowolnienie gospodarcze, tracą przede wszystkim rynki akcji – warszawski WIG stracił od początku roku -30,6%, a amerykański S&P500 -23,4% (stan na 25.03.2020). Zyskiwały za to obligacje skarbowe, co w pewnym stopniu stabilizowało wyniki portfeli mieszanych. Wyjaśniamy jak te zawirowania wpływają na wartość kapitału gromadzonego na IKE i IKZE. Przypominamy też jakie działania mogą podjąć posiadacze tych kont oraz jakie są ich konsekwencje.

Strach na rynkach uderzył w stopy zwrotu na IKE i IKZE

Kapitał gromadzony na IKE i IKZE jest inwestowany w ramach funduszu Nationale-Nederlanden DFE. Jego strategia zakłada istotne zaangażowanie zarówno na rynku akcji, jak i obligacji – udział części akcyjnej oraz dłużnej wynosi typowo po ok. 50% aktywów funduszu. Zwracamy jednak uwagę, że dopuszczalna jest pewna elastyczność – dla osiągniecia celu inwestycyjnego, bieżąca alokacja, a więc udział części akcyjnej i dłużnej w aktywach, może znacząco odbiegać od pierwotnie przyjętych założeń. W ramach portfela akcji dopuszczalne są zarówno inwestycje w spółki polskie jak i zagraniczne, przy czym udział polskich spółek jest dominujący. W ramach portfela instrumentów dłużnych fundusz inwestuje w papiery emitowane głównie przez polskie podmioty, przede wszystkim Skarb Państwa z umiarkowanych udziałem krajowych przedsiębiorstwa o ograniczonym ryzyku kredytowym.
Rynkowe załamanie nie pozostaje bez znaczenia dla wyników Nationale-Nederlanden DFE. Od 12 lutego br. wycena jednostek funduszu spada (w okresie 11 lutego 25 marca br. fundusz stracił -15,2%). Ostatnie słabsze tygodnie wpłynęły na wynik wypracowany od początku roku – tegoroczna stopa zwrotu wynosi -12,9% (stan na 25 marca 2020, notowania funduszu są dostępne tutaj). 

Stopa zwrotu funduszu Nationale-Nederlanden DFE (stan na 25.03.2020)

źródło: Notowania funduszu dostępne na stronie nnikze.pl

Na tegorocznych stopach zwrotu funduszu zaciążyły przede wszystkim globalne spadki cen akcji. Zwracamy jednak uwagę, że część udziałowa funduszu zachowuje się relatywnie lepiej niż szeroki rynek, a więc wiodące indeksy akcji polskich (WIG) i amerykańskich (m.in. S&P500). Dotychczas bardzo pomogła nam selekcja akcji – dobrze zachowywały się spółki z sektorów medycznego i nieruchomości (mają antycykliczny charakter). Spore znaczenie ma część zagraniczna portfela, która jest swoistą kotwicą dla wyniku. Dodatkowo na kilka z istotnych pozycji portfela Nationale-Nederlanden DFE ogłoszono w tym roku wezwanie (do zapisywania się na sprzedaży akcji przez dotychczasowych akcjonariuszy, przyp.). Pokazuje to zdolność zespołu zarządzających Nationale-Nederlanden PTE do wybierania spółek, których atrakcyjną wycenę podzielają inwestorzy strategiczni. Pozwoliło to na zanotowanie dodatnich stóp zwrotu w stosunku do indeksów nawet w środowisku spadającego szerokiego rynku. Straty zanotowaliśmy niestety na alokacji (relacja części udziałowej i dłużnej, przyp.), fundusz zbudowany był na przeważonym udziale instrumentów udziałowych (ok. 60% aktywów) i opierał się na ich dalszej selekcji. 

Znaczący udział części dłużnej w portfelu pozwolił częściowo zamortyzować spadki na rynkach akcji i zmniejszał ich wpływ na tegoroczny wynik Nationale-Nederlanden DFE. Fundusz utrzymywał zaangażowanie w obligacje na poziomie 40% aktywów – podstawę inwestycji stanowiły długoterminowe obligacje skarbowe, co w skali całego portfela dłużnego pozwoliło wygenerować dodatnią stopę zwrotu powyżej indeksów skarbowych. 

Zwracamy uwagę, że mimo załamania i słabszych wyników w ostatnich tygodniach, stopy zwrotu Nationale-Nederlanden DFE w dłuższych horyzontach czasowych są dodatnie. W ciągu ostatnich pięciu lat fundusz zyskał +11,2%, a licząc od momentu uruchomienia (2 lipca 2012 r.) stopa zwrotu wyniosła +103,3% (stan na 25 marca 2020 r., notowana funduszu są dostępne tutaj).

Co jeśli chcę wycofać kapitał z IKE?

• W zależności, kiedy środki zostały wpłacone na IKE, może okazać się, że stopa zwrotu z inwestycji jest ujemna. Wycofanie środków z IKE oznacza, że inwestor nie ma możliwości skorzystać z ewentualnego odbicia na giełdach.
• Wycofując środki z IKE, w przypadku osiągniecia zysku z inwestycji, z wypłacanej kwoty jest potrącany podatek od zysków kapitałowych (podatek Belki, 19% od zysku funduszu). Podatek nie jest płacony, gdy inwestor wycofuje środki po osiągnięciu 60. roku życia lub po ukończeniu 55. roku życia i nabyciu uprawnień emerytalnych i spełnieniu warunków ustawy o IKE i IKZE.

Co jeśli chcę wycofać kapitał z IKZE?

• W zależności, kiedy środki zostały wpłacone na IKZE, może okazać się, że stopa zwrotu z inwestycji jest ujemna. Wycofanie środków z IKZE oznacza, że inwestor nie ma możliwości skorzystać z ewentualnego odbicia na giełdach.
• Oszczędzanie w ramach IKZE daje korzyści podatkowe. Posiadacze kont mogą odliczać roczne wpłaty od podstawy opodatkowania, a przy wypłacie kapitału po osiągnięciu 65 lat nie płacą podatku Belki od wypracowanych zysków kapitałowych. W związku z tym, wcześniejsze wycofanie środków z IKZE (tzw. zwrot) wiąże się z koniecznością samodzielnego rozliczenia podatku. Zwrot z IKZE oznacza konieczność rozliczenia tych środków w rocznym zeznaniu PIT jako dochody z innych źródeł. Instytucja finansowa zwraca całą kwotę, a na posiadaczu konta spoczywa obowiązek obliczenia i zapłaty podatku dochodowego.

Kolejne wpłaty na IKE i IKZE

• Wpłaty na IKE i IKZE są dobrowolnie – to posiadacz konta decyduje ile i kiedy wpłaca. Roczna suma wpłat nie może przekroczyć ustawowych limitów – w 2020 r. wynoszą one 15 681 zł w przypadku IKE oraz 6272,40 zł w IKZE.
• Jeśli posiadacz konta obecnie nie chce lub nie może dokonywać wpłat, to ma taką możliwość. Zwracamy jednak uwagę, że przy podejmowaniu decyzji o wstrzymaniu wpłat, warto wziąć pod uwagę fakt, że inwestowanie w czasie gdy wyceny papierów wartościowych oraz jednostek funduszy są niższe, zwiększa potencjał stóp zwrotu w przypadku giełdowego odbicia.

O autorze:

Katarzyna Czupa, starszy specjalista ds. programów emerytalnych w Nationale-Nederlanden PTE. Analityk rynku finansowego z 5-letnim doświadczeniem zawodowym zdobytym m.in. Analizach Online, Domu Maklerskim BZ WBK (obecnie Santander). Doktorantka w Kolegium Ekonomiczno-Społecznym Szkoły Głównej Handlowej.