Celem pracowniczych planów kapitałowych (PPK) oraz indywidualnych kont emerytalnych (IKE) i indywidualnych kont zabezpieczenia emerytalnego (IKZE) jest budowa poduszki finansowej na tzw. jesień życia. Regularne wpłaty to jedno. Drugi ważny aspekt to inwestowanie zgromadzonych oszczędności. Warto zasięgnąć informacji na temat funduszu w ramach, którego jest lokowany nasz kapitał. Dobrym źródłem są dokumenty funduszy – podpowiadamy jak je czytać i jakie informacje możemy tam znaleźć.
Statut – zasady działalności funduszy w PPK, IKE i IKZE
Statut to podstawowy i fundamentalny dokument każdego funduszu emerytalnego i inwestycyjnego. Statut jest bazą działalności każdego funduszu – określa ramy i zasady jego funkcjonowania funduszu. O znaczeniu tego dokumentu świadczy fakt, że jest on składany do Komisji Nadzoru Finansowego, by uzyskać zezwolenie na uruchomienie lub zarejestrować dany fundusz (w zależności od typu funduszu lub produktu procedura administracyjna różni się).
Z punktu widzenia inwestorów, statut to dość obszerna, lecz równocześnie bardzo kompleksowa, pigułka wiedzy na temat funduszy. Warto choć pobieżnie się z nim zapoznać. Z dokumentu dowiemy się m.in.:
- Dane formalne funduszu i towarzystwa zarządzającego funduszem
- Cel inwestycyjny, przedmiot działalności funduszu (np. informacja, że jest dedykowany PPK lub IKE, IKZE) oraz kryteria uczestnictwa – czyli w skrócie informacja dla kogo przeznaczony jest dany fundusz
- Sposób inwestowania środków, w tym rodzaje instrumentów finansowych, w które może inwestować fundusz oraz kryteria doboru tych instrumentów
- Rodzaje i stawki opłat pobieranych przez fundusz oraz zasady ich naliczania (to co do zasady stawki ramowe i maksymalne)
- W przypadku funduszu, gdzie lokowane są wpłaty na PPK, IKE, IKZE – sposób zawarcia umowy z uczestnikiem PPK/posiadaczem IKE, IKZE
- Sposób nabywania, umarzania, zamiany i/lub konwersji jednostek funduszu, wraz z terminami realizacji tych transakcji, czyli w skrócie informacja jak zainwestować w fundusz, jak zmodyfikować/zakończyć swoją inwestycję i ile może to potrwać
- Informacje na temat procedury zawieszenia zbywania/odkupywania lub wyceny jednostek funduszu
- Sposób ustalania wyceny jednostek funduszu (przyjęte założenia i procedury)
- Opis ryzyka inwestycyjnego
Statut występuje jako osoby dokument oraz jest publikowany również jako element prospektu informacyjnego.
Zobacz też: IKE czy PPK oraz IKE vs IKZE - co wybrać, żeby więcej zyskać?
Prospekt informacyjny – kompendium wiedzy o funduszu w PPK, IKE i IKZE
Prospekt to swoiste kompendium wiedzy o funduszu – to najobszerniejsze i najbardziej aktualne źródło informacji. Zaletą tego dokumentu jest fakt, że jest on okresowo aktualizowany – co roku po zakończeniu roku kalendarzowego do prospektu trafiają najświeższe dane podsumowujące działalność funduszu.
Prospekt to kompilacja kilku dokumentów. W przypadku funduszy emerytalnych, które są podstawą PPK, IKE i IKZE jest to m.in.: statut, roczne sprawozdanie finansowe funduszu (o nim dalej), informację o wynikach inwestycyjnych funduszu oraz deklarację zasad polityki inwestycyjnej. Te dokumenty występują jako poszczególne części prospektu. Prospekty funduszy inwestycyjnych mają nieco inną strukturę. Tu statut jest nie elementem, lecz źródłem danych, które w prospekcie są umieszczane. Dodatkowo znajdziemy tu również m.in. wskaźnik kosztów całkowitych za ubiegły rok (opłaty realnie pobrane z aktywów funduszu, a więc zgromadzonego przez nas kapitału) czy średnie stopy zwrotu wypracowane w ostatnich latach.
Dowiedz się więcej Jakie opłaty pobierają fundusze w IKE, IKZE i PPK
Struktura aktywów – informacja jak zainwestowano pieniądze w PPK, IKE i IKZE
Jeśli chcemy dowiedzieć się w co faktycznie jest inwestowany nasz kapitał, warto sięgnąć po dokument „struktura aktywów”. W statucie jest zapisany cel inwestycyjny i ramy polityki inwestycyjnej funduszu. Natomiast struktura aktywów, to dokument gdzie dokładnie jest przedstawiony portfel inwestycyjny funduszu – lista papierów wartościowych, w które faktycznie był zainwestowany kapitał, wartość inwestycji i jej udział (%) w łącznych aktywach funduszu. Zwracamy uwagę, że wszystkie te dane są podane na określoną datę - nie jest to bieżąca struktura portfela (w porównaniu do pozostałych dokumentów jest to najaktualniejszy stan inwestycji, ponieważ dokument jest publikowany ze stosunkowo małym opóźnieniem). Fundusze emerytalne, które są podstawą PPK, IKE i IKZE mają obowiązek publikacji struktury aktywów raz do roku, a fundusze inwestycyjne robią to dobrowolnie z wybraną przez siebie częstotliwością.
Sprawdź Dlaczego warto oszczędzać w IKE i IKZE?
Sprawozdanie finansowe – podsumowanie działalności inwestycyjnej funduszu w PPK, IKE i IKZE
Kolejny dokument, z którym warto się zapoznać to sprawozdanie finansowe funduszu. W przypadku funduszy inwestycyjnych jest ono publikowane jako osobny dokument (sprawozdanie półroczne i roczne), natomiast fundusze emerytalne publikują roczne sprawozdanie w ramach tzw. prospektu informacyjnego. Sprawozdanie finansowe to dokument dla osób nieco bieglejszych w finansach i sprawozdawczości rachunkowej. Jeśli uda nam się przebrnąć przez fachową terminologię, ze sprawozdania finansowego funduszu dowiemy się przede wszystkim:
- w co i ile zainwestowano,
- jaka jest stopa zwrotu z danego instrumentu finansowego (to uproszczona informacja, ponieważ pokazuje wartość nabycia i wartość bieżącą danej pozycji w portfelu inwestycyjnym na koniec okresu sprawozdawczego),
- jakie faktycznie koszty pobrano od uczestników funduszu w danym okresie sprawozdawczym,
- jaki wynik w danym okresie sprawozdawczym wypracował fundusz.
Sprawdź Opinie uczestników PPK – dlaczego warto przystąpić do programu?
Kluczowe informacje dla inwestorów – skrót informacji o funduszu w PPK, IKE i IKZE
Ten dokument został wprowadzony na polski rynek przepisami unijnymi. Chodziło o to, by inwestorzy czytając jeden dokument mogli znaleźć skrót najważniejszych informacji na temat danego funduszu, w tym: opis celu i polityki inwestycyjnej, profil ryzyka i zysku (przedstawione na dość przejrzystej 7-stopniowej skali), wysokość opłat oraz wyniki.
Zwracamy uwagę, że choć w pewnym stopniu „kluczowe informacje dla inwestorów” spełniają swoją rolę (faktycznie są 2-3 stronnicowym esencjonalnym kompendium wiedzy), to nie jest to dokument najłatwiejszy do przebrnięcia – jest pisany finansowym żargonem. Do tego pewnym utrudnieniem jest też fakt, że fundusze inwestycyjne (w PPK, IKE i IKZE) póki co publikują „kluczowe informacje dla inwestorów” według innych wytycznych niż fundusze emerytalne w PPK. Te drugie są sporządzane zgodnie z nową unijną metodologią (fundusze inwestycyjne w przyszłości również tak będą musiały publikować informacje).
Sprawdź ofertę PPK dla firm od Nationale-Nederlanden
