Obecnie ojcostwo przechodzi metamorfozę. Rola ojca nie ogranicza się tylko do zarabiania pieniędzy na rodzinę i zadawania suchego pytania pod adresem dziecka „co tam w szkole”. Współcześnie młodzi mężczyźni starają się coraz aktywniej uczestniczyć w życiu dziecka już od jego pierwszych chwil po przyjściu na świat i współdzielić z kobietami obowiązki towarzyszące jego wychowaniu.
Ojcostwo na nowo
Jak wynika z przygotowanego przez Nationale-Nederlanden raportu „Powrót taty. Polskie ojcostwo: pełen etat czy praca dorywcza?” panowie spędzają ze swoimi dziećmi o wiele więcej czasu niż ich ojcowie spędzali z nimi. Wychodzi na to, że są dużo bardziej świadomi i zaangażowani w szeroko rozumiany rozwój dziecka, również ten emocjonalny.
Okazuje się, że zajmowanie się dzieckiem sprawia im coraz więcej przyjemności i jasno deklarują chęć jeszcze większego poświęcania mu czasu i współuczestniczenia w codziennych obowiązkach, które w zdecydowanej większości wykonują matki.
Można więc stwierdzić, że współcześni ojcowie działają na swoistym poligonie doświadczalnym, wybierając między tym, jak sami zostali wychowani, a własnymi przemyśleniami na miarę nowych czasów. Tym samym wprowadzają zagadnienie ojcostwa na nowe tory.
Na przekór „staremu porządkowi”
Ewolucja ojcostwa opiera się przede wszystkim na podejściu nacechowanym zarówno empatią i zrozumieniem, jak również bardziej odpowiedzialnym zaangażowaniem w kwestie wychowawcze. To jednoznacznie wskazuje na chęć porzucenia tradycyjnego modelu, w którym to matka odpowiedzialna była za więź emocjonalną dziecka z rodzicem oraz za wykonanie większości obowiązków towarzyszących wychowywaniu.
Jak wskazują specjaliści i doświadczenie wielu rodziców – ponad ćwierć wieku temu dominował tradycyjny model ojcostwa oparty na patriarchacie. Jeszcze do niedawna ojciec był zwykle fizycznie nieobecny w życiu dziecka, bardzo zapracowany, na dodatek emocjonalnie odległy, a przez to surowy – gdyż próbował w taki sposób stanąć, niestety często tylko pozornie, na wysokości ojcowskiego zadania. Dzisiejsi ojcowie chcą być inni i nie chcą powtarzać błędów swoich rodziców. Wybierają podejście bardziej świadome i zaangażowane, a przez to bliższe samemu dziecku.
Ona i on a ojcostwo
Jak wynika z badań, postrzeganie współczesnej roli ojca i jego zaangażowania w wychowanie dziecka jest odmienne w oczach samych mężczyzn oraz ich partnerek. Ogólnie rzecz biorąc, obecny ojciec uważa się za bardziej aktywnego w procesie wychowawczym niż potwierdzają to matki – co ciekawe, w każdym badanym obszarze. Największe różnice dotyczą obszaru rozmów z dziećmi, szczególnie na tak zwane trudne tematy.
Jednocześnie ojcowie są bardzo dumni ze swoich dzieci, a o ich sukcesach rozmawiają ze znajomymi częściej niż o polityce. Bardzo chętnie chwalą się ich zdjęciami przechowywanymi w telefonie czy portfelu. Wynika więc z tego, że panowie muszą się nauczyć więcej rozmawiać z samym dzieckiem niż tylko o nim.
Ale to nie koniec, rozbieżności jest więcej. Przykładem jest kwestia edukacji. Inaczej rozumieją ją ojcowie, a inaczej matki. Panowie widzą siebie w roli stratega, który wyznacza lub istotnie wypływa na najważniejsze kierunki rozwoju. Tymczasem dla matek tak samo ważny jest codzienny obszar obowiązków związanych ze szkołą, jak i zawożenie dziecka do szkoły i na zajęcia dodatkowe, chodzenie na zebrania, a przede wszystkim pomoc w odrabianiu lekcji. Tym samym dla ojców to kolejne wyzwanie: dbać nie tylko o edukację, ale również częściej podejmować trud codziennych obowiązków.
Dla równowagi należy podkreślić, iż badania wykazały szereg niewątpliwie ważnych zgodności rodziców w podejściu do roli ojca. Są to: postawy i wartości przekazywane dziecku, dbanie o jego rozwój oraz wsparcie finansowe i edukacja w zakresie finansów.
Jakim ojcem jesteś?
Badaczom zagadnień związanych z ojcostwem udało się wyodrębnić cztery główne typy ojca. Za główne kryterium został przyjęty model wychowawczy i wizja siebie w tym procesie. Jesteś ciekaw, którym typem jesteś?
Najwięcej ojców reprezentuje model wzorcowy, w którym ojcowie w swoich wyobrażeniach i dążeniach są idealni lub prawie idealni. Mają silny, pozytywny wzór swojego taty. Dbają o aktywny kontakt z dziećmi, są zaangażowani w ich codzienną edukację, rozwój i zdrowie. Zależy im na docenieniu i zauważeniu wysiłków. Stawiają na rozmowę z dziećmi, są otwarci na ich emocje i gotowi rozmawiać na wszystkie tematy.
Reprezentanci modelu doświadczonego marzą o dziecku samodzielnym i dojrzałym, które poradzi sobie w życiu bez względu na sytuację. Tacy ojcowie starają się być partnerami; nie nakazują, ale podpowiadają. Służą przykładem i życiowym doświadczeniem, często nadrabiając rodzicielskie zaległości z wcześniejszych etapów.
W modelu odpowiedzialnym ojcowie swoją rolę widzą przede wszystkim w zabezpieczeniu ekonomicznym bytu swoich dzieci. Starają się być lepsi niż ich ojcowie. Niestety, mimo dobrych intencji, bywają chłodni i zasadniczy.
Najmniej jest ojców spontanicznych, którzy kierują się instynktem i nie mają sprecyzowanego planu na rodzicielstwo. Ich celem jest wychowanie człowieka pozytywnego, z silnym poczuciem własnej wartości. Angażują się w ojcostwo całym sobą.
